BLOG

Süt

Bitkisel Sütler ve İnek Sütü

1990’lardan beri bitkisel sütler Avrupa’da popüler olmakla beraber yavaş yavaş ülkemizde de inek sütüne bir alternatif olarak raflarda yerini aldı. Hindistan cevizi, badem, soya, yulaf başta olmak üzere bitkisel sütlerin; kenevir, bezelye, kaju, fındık, kinoa, pirinç ve keten bazlı birçok türü bulunmaktadır.

Peki bitkisel sütlerin ve inek sütünün içerikleri nasıl? 
Yulaf sütü neredeyse inek sütü kadar kalorilidir. Badem, pirinç, hindistan cevizi ve kaju bazlı sütler daha az kalorilidir. Çoğu bitkisel süt, inek sütündeki yağın yalnızca %25 ile %63’ü arasında bir orana sahiptir. Fındık ve yulaf sütü dışındaki bütün bitkisel sütler inek sütünden daha az şeker içerir.
Bitkisel sütlerin (hindistan cevizi hariç) tamamı sodyum açısından inek sütü kadar zengindir. Protein bakımından yalnızca soya, bezelye ve keten tohumu bazlı sütler inek sütüne eş değerdir. Bezelye bazlı sütler inek sütünden daha fazla potasyum içerir, soya sütleri ise inek sütüne potasyum bakımından denktir. Badem, bezelye ve keten tohumu bazlı bitkisel sütler inek sütünden daha fazla kalsiyum içerir.

Bitkisel sütler daha az kalori, daha az yağ (hindistan cevizi sütü hariç) daha fazla su içerir. Soya sütü hariç daha az protein içerir. Bazı hazır bitkisel sütler çeşitli vitaminler ve besleyicilerle takviye edilmiştir.
Soya sütü bütün esansiyel amino asitleri içerdiği için besince en dengeli ve inek sütüne en yakın olan bitkisel süt çeşididir. Ancak soya en yaygın sekiz alerjenden bir tanesi olduğu için tüketicilerin hassasiyeti ya da alerjisi olma ihtimali de bir hayli yüksektir.

Kaju sütü tüketiciler için eğer badem sütü aroması sevilmiyorsa ya da kalori anlamında endişe duyuluyorsa tercih edilebilecek doğru bir alternatif olabilir. Ancak protein bakımından zengin bir süt tercih edilmek isteniyorsa kaju bunun için doğru bir tercih değil.

Pirinç sütünün kalori değeri genel olarak karbonhidratlardan gelir, bu sayede egzersiz öncesi tüketimi için özellikle tüketicinin yemiş ya da soya alerjisi varsa iyi bir tercih olabilir.

Çocuklar için sütler alerjen olabilir…
Başlıca süt tüketicileri çocuklardır. Hayvansal süte alerjisi olanların farklı bir kaynak denemesi gerekebilir. Bitkisel sütlerin çocuklar için inek sütü kadar yararlı olup olmadığını soran bir araştırmada çocukların tüketimine göre büyüme süreleri gözlemlenmiştir. Bir bardak tam yağlı inek sütü 8 gram yüksek kalite protein ve bütün esansiyel amino asitlerin alınmasını sağlar.

Bebekliğin ilk iki yılında yüksek kalori, demir ve protein gibi bazı önemli besleyiciler vardır. Küçük yaşlarda anne sütü ya da formülü diğer alternatiflere karşı tavsiye edilir. Bunun sebebi sadece ne içerdiklerinden değil aynı zamanda ne içermediklerinden de kaynaklanır. Örneğin sodyum gibi içerikler anne sütüyle tanıştırılmadığı için bebekler kısıtlı içerikleri işlemek ve sindirmek için sistem oluştururlar.

Çocuklar için, 2 yaş öncesinden ziyade daha uzun vadede bir araştırma gözlemlenerek süt tüketimi konusunda çıkarımlar yapılmalıdır. Laktoz intoleransı ya da süt kaynaklı alerjiler çocuklar için hayvansal olmayan sütlerin tüketimi konusunda bir kapı açıyor olsa da bazı bitkisel sütler her çocuk ya da yetişkinin tüketimi için uygun olmayabilir. Özellikle soya ve yemiş türleri yoğun alerjen içerebilen besinler olduğu için her zaman günlük düzende tüketilmeye başlanmadan önce bir profesyonele danışılmalıdır.

Sağlıklı günler dilerim…